Sporenelementen in de tuinbouw
14 december 2022
Klein maar fijn. Dat geldt zeker ook voor sporenelementen in de plantenvoeding. In het laatste artikel in de serie over voedingselementen voor tuinbouwgewassen aandacht voor sporenelementen. In deze serie kwamen aan de orde: stikstof (N), fosfor (P), kalium (K), calcium (Ca), magnesium (Mg), zwavel (S) en ijzer (Fe).
Naast sporenelement ijzer zijn ook mangaan, zink, borium, koper, molybdeen onmisbaar voor een goede ontwikkeling van de plant. Het sporenelement ijzer is een bijzonder element omdat het een belangrijke rol speelt in de fotosynthese.
Als er tekorten ontstaan aan sporenelementen worden de plantengroei en -ontwikkeling geremd. Verschillende processen in de plant verlopen niet meer goed. Sporenelementen hebben verschillende functies, zoals de opwekking van energie en omzetting ervan. Het is dus zaak dat de sporenelementen in de juiste concentratie worden toegediend én in de juiste verhouding tot elkaar.
Omdat de sporenelementen belangrijk zijn voor de gewasontwikkeling, meet Eurofins deze elementen in water-, substraat-, gewas- en meststofmonsters.
Sporenelementen in het gewas
Mangaan (Mn) speelt een rol bij het activeren van enzymen in de plant en bij de zuurstofproductie in het fotosynthese proces in de plant.
Zink (Zn) speelt ook een rol bij het activeren van enzymen in de plant, bij de vorming van eiwitten en bij de strekking van de nerven in het blad.
Borium (Bo) heeft een belangrijke functie in het transport van koolhydraten.
Koper (Cu) is een bestanddeel van enzymen en is nodig voor de stevigheid/verhouting van plantendelen.
In de plant zijn sporenelementen matig of niet mobiel. Vandaar dat gebrekssymptomen het eerst zichtbaar zijn in jonge plantendelen. Verschillende gewassen laten meestal vergelijkbare symptomen zien. In de onderstaande tabel staan de zichtbare gebreks- en overmaatverschijnselen.
|
Sporenelement |
Gebreksverschijnsel |
Overmaatverschijnsel |
|
Mangaan |
Groeiremming, chlorose in jong blad (groeipunt en nerven blijven vaak nog groen). |
Bruine, paarse vlekken in oud blad, ijzergebrek, magnesiumgebrek. |
|
Zink |
Dwerggroei, misvormd blad, korte internodiën. |
IJzergebrek. |
|
Borium |
Groeiremming, misvormingen, afstervende groeipunten. |
Necrose in bladpunten. |
|
Koper |
Verstoorde knopontwikkeling, bleke bladkleur. |
IJzergebrek, dwerggroei. |
|
Molybdeen |
Stikstofgebrek (groeiremming, klein blad, bladvergeling, vervroegde bloei). |
Goudverkleuring van de scheut (komt in de tuinbouw nauwelijks voor). |
Sporenelementen in de grond
Problemen met de opname van sporenelementen uit de grond zijn meestal terug te voeren op een slechte beschikbaarheid van die sporenelementen. Bij een hoge pH in de grond neemt de beschikbaarheid van ijzer, mangaan, zink en koper af. Door ze in chelaatvorm mee te geven met het beregeningswater blijven de sporenelementen langer in oplossing. Zo zijn ze dus gemakkelijk beschikbaar voor het gewas.
Sporenelementen in het beregeningswater
Let erop dat de sporenelementen in de juiste verhouding tot elkaar worden toegediend. Sporenelementen kunnen elkaar verdringen, zowel in de geconcentreerde kunstmestbak als in het wortelmilieu. Op welke manier ze elkaar beïnvloeden is te zien in de onderstaande figuur.
Sporenelementen bijmesten
IJzerchelaten zijn in verschillende vormen beschikbaar (EDTA, HEDTA, DTPA, EDDHA, HBED), in vaste of vloeibare vorm. Een chelaat is een bepaald soort organische verbinding waarbij een metaalion, zoals ijzer, als het ware door een klauw wordt vastgehouden. Het gechelateerde ijzer wordt aan het worteloppervlak uitgewisseld tegen andere elementen, waardoor het voor opname beschikbaar komt.
Ook de sporenelementen mangaan, zink, koper zijn als chelaat leverbaar, maar dan alleen als EDTA. Deze meststof is zowel in vaste als in vloeibare vorm verkrijgbaar en ze zijn volledig oplosbaar in water.
Chelaten zijn gevoelig voor pH; in een (100 maal) geconcentreerde mestbak oplossing mag de pH niet onder de 3,5 komen, anders valt het chelaat-molecuul uit elkaar. Chelaten zijn ook gevoelig voor waterstofperoxide; als (drain)water ontsmet wordt met waterstofperoxide zal het chelaat in dat water ook uit elkaar vallen.
In ons handboek Nutrient Solutions staat (in het Engels) aangegeven hoe de sporenelement meststoffen toegediend moeten worden en waar op gelet moet worden bij het klaarmaken van geconcentreerde mestbakvullingen. In dit handboek staat ook hoe chelaatmeststoffen werken.
Sporenelementen analyseren
De sporenelementen kunnen worden gemeten in het uitgangswater, de voedingsoplossing en in monsters van het wortelmilieu. Via droge stofonderzoek en plantsaponderzoek meet Eurofins in hoeverre de sporenelementen zijn opgenomen en in welke verhouding tot elkaar. Voor de meeste gewassen zijn streefwaarden voor sporenelementen beschikbaar. Deze worden als referentie aangegeven op het verslag.
Als u wilt controleren of de meststoffen voldoen aan de specificaties kunt u dat laten testen in acht verschillende meststofonderzoekspakketten. En als er iets niet goed gaat met de bemesting en er neerslag in het irrigatiesysteem ontstaat, kan Eurofins analyseren of sporenelementen daarbij een rol hebben gespeeld.
